Forum
Flamuri Kombėtar
Flamuri Shqiptar konsiderohet ndėr flamujt mė tė vjetėr tė popujve evropian.
Shumė historianė flamurin e sotėm shqiptar me shqiponjė dykrenare I japin disa kuptime.
Shpjegim mė tė mire ka dhėnė studiusi Jaho Braho nė librin e tij "Flamuri I kombit Shqiptar". Enigma e zanafillės sė shpiponjės dykrenare qė shpalos tek populli ynė ėshtė trashėguar nga kohėt e hershme me besimet e kultin pėr kėtė shpend.
Shqipojėn dykrenare shpjegohet qė e kishin paraardhėsit tanė qysh nė kohėn e bronzit dhe qė shfaqet nė kulturen arkeologjike nė perdhėn e kekurit (mijėvjeēarit e pare p.e.r.)
Ky studijus ėshtė bazuar kryesisht nė strukturat shpirtėrore e materiale tė krijuara ndėr mijėravjeqarė, nga populli ynė dhe janė ruajtur dhe trashėguar po nga kultura materijale nė hajmali, ornamente, nė qendisje tekstile popullore e gdhendje nė gur. Ai shpalos njė hulumtin tė pultit tė shqiponjės, tek parailirėt (pellazgėt) dhe tek ilirėt. Kjo ėshtė parė nė anė tė shumė diciplinave shkencore, si arkiologjia, etnologjia, mitologjia shqiptare, thėnie tė shkrimtarėve tė vjetrė te Greqisė sė lashtė e tė Romės dhe ėshtė gjurmuar nė studimet e mėparshme. Gjithashtu ai i kushtohet vazhdimėsisė sė praktikimit tė flamurit kombėtar shqiptar, qė nga 2 Marsi i vitit 1444 e deri nė ditėt tona nė vazhdimėsi. Nga studimet dhe botimet e derisotme pėr vazhdimėsinė e njohjes dhe praktikimit tė vazhdueshėm tė flamurit, mbizotėronte mendimi, qė aji ishte harruar nė shekujt e gjatė tė pushtimit osman. Si rezulutat i gjurmimit nė pasurinė tradicionale dhe tė dukumentave tė shkruar pėr popullin tonė dhe pėr tė tjeret ėshtė bėrė e mundur veēimi dhe pasqyrimi, se qfarė mori nga kultura jonė Perondoria Bizantine pėr kultin e shqiponjės dhe hulumtime pėr simbolin e shqiponjės tek popujt e tjerė. Shqiponjėn dykrenare e mori Bizantia nga kultura e kulti ilir pėr shqiponjėn dhe mė vonė e morėn edhe shumė popuj tjerė, por ky simbol, qė megjithėse ishte i ilirėve, mė vonė u bė i disa princave, shteteve, e perandorive. Kjo nė njė kapitull tė shkurtė ėshtė paraqitur duke ju referuar njė literature tė gjerė. Shumėherė dėgjohet nga historianė tė ndryshėm se shqiponja dykrenare ėshtė marrė nga bizantėt qė bie ndesh me konstatimin e studiusit Braho.
Ka edhe pohime qė shqiponja me dy krena ėshtė emblema qė Konstandimi i Madh zgjodhi pėr tė pėrfaqėsuar Bizantinė, nė kohėn e ndarjes sė perandorisė Romake nė Lindje dhe Perėndim. Kjo ėshtė arsyeja qė shqiponjėn me dy krena e gjen nė flajujt e gjithė vendeve tė Lindjes, kryesisht atyre tė besimit ortodoks. Konstandini i Madh qe njė perandor romak me origjinė ilire sipas tė cilit mori emrin edhe qyteti i Stambollit tė sotėm qė u quajt nė atė kohė Konstandinopojė (qyteti i Konstandinit). Shqiponja fluturon mė lart se ēdo shpend tjetėr dhe ėshtė e pamposhtur nga zogjtė e tjerė, pra pėr kėtė nė vetvete pėrbėn krenarinė e njė kombi. Ka pohime ė shpeshta se shqiponja dykrenare simbolizon Shqipėrinė e Jugut dhe tė Veriut, toskėt dhe gegėt. Zanafillėn e flamurit gjer tani mė sė miri e shpjegon z. Jaho Braho, qė me kėtė studim ai konstaton zanafillėn e traditės mijėravjeēare tė shqiponjės dykrenaretek ilirėt e nė vazhdimėsi deri nė ditėt tona.
Hidhet dritė mbi atė, qė i dha Perandorisė Bizantine populli ynė dhe vėrtetohet, se ėshtė populli shqiptar qė e trashėgoj shqiponjėn dykrenare tek bizantinėt, dhe jo sikur ėshtė thėnė deri sot, se ne shqiptarėt e morėm nga bizantinėt. Ndriēohet vazhdimėsia e praktikimit tė flamurit kombėtar shqiptar nė vazhdimėsi nė pushtimin e gjatė osman dhe jo si ėshtė thėnė deri mė sot, se ai ishte harruar. Nė periudhėn qė nga 28 nėntori 1912 deri mė sot bėhet njė kronologji e luftės dhe pėrpjekjeve tė pandėrprera pėr ruajtjen dhe shpalosjen e simbolit tė shtrenjtė kombėtar nga gjithė popullsia shqiptare autoktone nė Ballkan. Prej kohės sė Skėnderbeut e deri nė shpalljen e pavarėsis sė Shqipėris nė vitin 1912 flamuri shqiptar pothuajse ishte i panjohur pėr shqiptarėt. Edhe pėr ringjalljen e flamurit jepen shumė variante. Njė ndėr to ėshtė fjalimi i Nolit pėr Konicėn qė ai e konsideron si zbuluesi i flamurit. Nė fjalimin mortor tė Konicės, Noli tha: " Nofta e dini qė asnjė nga flamurėt e fqinjve tanė ballkanikė nuk ėshtė mė i vjetėr se njė qind e pesdhjetė vjet. Disa prej atyre nuk e kanė mbushur as qindin akoma. Flamuri ynė ėshtė tė pakėn 500 vjet i vjetėr, dhe nofta disa qindra vjet tė tjera pėrmi to. Ėshtė flamuri historik i Skėnderbeut, kryetrimit kombėtar qė luftoi njėzet e pesė vjetė me radhė kundėr Turqve dhe ka qenė luftėtari i funtėm ne Ballkan, i cili ka pėrballuar Sulltanėt mė tėmėdhenj tė Turqisė. Pas vdekjes sė Skėnderbeut, Shqipėria, e nneveritur prej fuqive evropjane, ra nV duart e Turqve. Pėr katėr qint vjet me radhė atdheu ynė ka rėnkuar nėnė zgjedhėn e Sulltanėve. Nė kėtė periudhė Flamuri i Skėnderbeut u harrua, dhe askush nuk e dinte qė egzistonte gjer sa u zbulua prej njė studenti tė ri nė historinė latinishte tė kėnderbeut prej Barletit. Ay student ishte Faik Konitza dhe atė flamur qė ka qeverin flamurin e kuq me shkabėn e zezė dykrenare, na e ka zbuluar ay vetė pas njė harrimi prej katėr qind vjetėsh".
Prej 1912 e deri nė pėrfundim tė Luftės sė Dytė Botėrore nė Shqipėri ishin pėrdorur disa lloje tė flamujve. Sot shqiptarėt kanė flamurin tė ngjashėm me atė qė ka pėrdorur Skėnderbeu, me disa ndryshime tė vogla.
Hymni kombėtar
Rreth flamurit tė pėrbashkuar,
Me njė dėshirė dhe njė qėllim,
Tė gjithė Atij duke iu betuar,
Tė lidhim besėn pėr shpėtim.
Prej lufte veē ay largohet,
Qė ėshtė lindur tradhėtor,
Kush ėshtė burrė nuk friksohet,
Po vdes, po vdes si njė dėshmor.
Nė dorė armėt do t'i mbajmė,
Tė mbrojmė Atdheun nė ēdo vend,
Tė drejtat tona ne s'i ndajmė,
Kėtu armiqtė s'kanė vend.
Se Zoti vet e tha me gojė,
Qė kombe shuhen pėrmbi dhč,
Po Shqipėria do tė rrojė,
Pėr te, pėr te luftojmė ne.
Flamuri Shqiptar konsiderohet ndėr flamujt mė tė vjetėr tė popujve evropian.
Shumė historianė flamurin e sotėm shqiptar me shqiponjė dykrenare I japin disa kuptime.
Shpjegim mė tė mire ka dhėnė studiusi Jaho Braho nė librin e tij "Flamuri I kombit Shqiptar". Enigma e zanafillės sė shpiponjės dykrenare qė shpalos tek populli ynė ėshtė trashėguar nga kohėt e hershme me besimet e kultin pėr kėtė shpend.
Shqipojėn dykrenare shpjegohet qė e kishin paraardhėsit tanė qysh nė kohėn e bronzit dhe qė shfaqet nė kulturen arkeologjike nė perdhėn e kekurit (mijėvjeēarit e pare p.e.r.)
Ky studijus ėshtė bazuar kryesisht nė strukturat shpirtėrore e materiale tė krijuara ndėr mijėravjeqarė, nga populli ynė dhe janė ruajtur dhe trashėguar po nga kultura materijale nė hajmali, ornamente, nė qendisje tekstile popullore e gdhendje nė gur. Ai shpalos njė hulumtin tė pultit tė shqiponjės, tek parailirėt (pellazgėt) dhe tek ilirėt. Kjo ėshtė parė nė anė tė shumė diciplinave shkencore, si arkiologjia, etnologjia, mitologjia shqiptare, thėnie tė shkrimtarėve tė vjetrė te Greqisė sė lashtė e tė Romės dhe ėshtė gjurmuar nė studimet e mėparshme. Gjithashtu ai i kushtohet vazhdimėsisė sė praktikimit tė flamurit kombėtar shqiptar, qė nga 2 Marsi i vitit 1444 e deri nė ditėt tona nė vazhdimėsi. Nga studimet dhe botimet e derisotme pėr vazhdimėsinė e njohjes dhe praktikimit tė vazhdueshėm tė flamurit, mbizotėronte mendimi, qė aji ishte harruar nė shekujt e gjatė tė pushtimit osman. Si rezulutat i gjurmimit nė pasurinė tradicionale dhe tė dukumentave tė shkruar pėr popullin tonė dhe pėr tė tjeret ėshtė bėrė e mundur veēimi dhe pasqyrimi, se qfarė mori nga kultura jonė Perondoria Bizantine pėr kultin e shqiponjės dhe hulumtime pėr simbolin e shqiponjės tek popujt e tjerė. Shqiponjėn dykrenare e mori Bizantia nga kultura e kulti ilir pėr shqiponjėn dhe mė vonė e morėn edhe shumė popuj tjerė, por ky simbol, qė megjithėse ishte i ilirėve, mė vonė u bė i disa princave, shteteve, e perandorive. Kjo nė njė kapitull tė shkurtė ėshtė paraqitur duke ju referuar njė literature tė gjerė. Shumėherė dėgjohet nga historianė tė ndryshėm se shqiponja dykrenare ėshtė marrė nga bizantėt qė bie ndesh me konstatimin e studiusit Braho.
Ka edhe pohime qė shqiponja me dy krena ėshtė emblema qė Konstandimi i Madh zgjodhi pėr tė pėrfaqėsuar Bizantinė, nė kohėn e ndarjes sė perandorisė Romake nė Lindje dhe Perėndim. Kjo ėshtė arsyeja qė shqiponjėn me dy krena e gjen nė flajujt e gjithė vendeve tė Lindjes, kryesisht atyre tė besimit ortodoks. Konstandini i Madh qe njė perandor romak me origjinė ilire sipas tė cilit mori emrin edhe qyteti i Stambollit tė sotėm qė u quajt nė atė kohė Konstandinopojė (qyteti i Konstandinit). Shqiponja fluturon mė lart se ēdo shpend tjetėr dhe ėshtė e pamposhtur nga zogjtė e tjerė, pra pėr kėtė nė vetvete pėrbėn krenarinė e njė kombi. Ka pohime ė shpeshta se shqiponja dykrenare simbolizon Shqipėrinė e Jugut dhe tė Veriut, toskėt dhe gegėt. Zanafillėn e flamurit gjer tani mė sė miri e shpjegon z. Jaho Braho, qė me kėtė studim ai konstaton zanafillėn e traditės mijėravjeēare tė shqiponjės dykrenaretek ilirėt e nė vazhdimėsi deri nė ditėt tona.
Hidhet dritė mbi atė, qė i dha Perandorisė Bizantine populli ynė dhe vėrtetohet, se ėshtė populli shqiptar qė e trashėgoj shqiponjėn dykrenare tek bizantinėt, dhe jo sikur ėshtė thėnė deri sot, se ne shqiptarėt e morėm nga bizantinėt. Ndriēohet vazhdimėsia e praktikimit tė flamurit kombėtar shqiptar nė vazhdimėsi nė pushtimin e gjatė osman dhe jo si ėshtė thėnė deri mė sot, se ai ishte harruar. Nė periudhėn qė nga 28 nėntori 1912 deri mė sot bėhet njė kronologji e luftės dhe pėrpjekjeve tė pandėrprera pėr ruajtjen dhe shpalosjen e simbolit tė shtrenjtė kombėtar nga gjithė popullsia shqiptare autoktone nė Ballkan. Prej kohės sė Skėnderbeut e deri nė shpalljen e pavarėsis sė Shqipėris nė vitin 1912 flamuri shqiptar pothuajse ishte i panjohur pėr shqiptarėt. Edhe pėr ringjalljen e flamurit jepen shumė variante. Njė ndėr to ėshtė fjalimi i Nolit pėr Konicėn qė ai e konsideron si zbuluesi i flamurit. Nė fjalimin mortor tė Konicės, Noli tha: " Nofta e dini qė asnjė nga flamurėt e fqinjve tanė ballkanikė nuk ėshtė mė i vjetėr se njė qind e pesdhjetė vjet. Disa prej atyre nuk e kanė mbushur as qindin akoma. Flamuri ynė ėshtė tė pakėn 500 vjet i vjetėr, dhe nofta disa qindra vjet tė tjera pėrmi to. Ėshtė flamuri historik i Skėnderbeut, kryetrimit kombėtar qė luftoi njėzet e pesė vjetė me radhė kundėr Turqve dhe ka qenė luftėtari i funtėm ne Ballkan, i cili ka pėrballuar Sulltanėt mė tėmėdhenj tė Turqisė. Pas vdekjes sė Skėnderbeut, Shqipėria, e nneveritur prej fuqive evropjane, ra nV duart e Turqve. Pėr katėr qint vjet me radhė atdheu ynė ka rėnkuar nėnė zgjedhėn e Sulltanėve. Nė kėtė periudhė Flamuri i Skėnderbeut u harrua, dhe askush nuk e dinte qė egzistonte gjer sa u zbulua prej njė studenti tė ri nė historinė latinishte tė kėnderbeut prej Barletit. Ay student ishte Faik Konitza dhe atė flamur qė ka qeverin flamurin e kuq me shkabėn e zezė dykrenare, na e ka zbuluar ay vetė pas njė harrimi prej katėr qind vjetėsh".
Prej 1912 e deri nė pėrfundim tė Luftės sė Dytė Botėrore nė Shqipėri ishin pėrdorur disa lloje tė flamujve. Sot shqiptarėt kanė flamurin tė ngjashėm me atė qė ka pėrdorur Skėnderbeu, me disa ndryshime tė vogla.
Hymni kombėtar
Rreth flamurit tė pėrbashkuar,
Me njė dėshirė dhe njė qėllim,
Tė gjithė Atij duke iu betuar,
Tė lidhim besėn pėr shpėtim.
Prej lufte veē ay largohet,
Qė ėshtė lindur tradhėtor,
Kush ėshtė burrė nuk friksohet,
Po vdes, po vdes si njė dėshmor.
Nė dorė armėt do t'i mbajmė,
Tė mbrojmė Atdheun nė ēdo vend,
Tė drejtat tona ne s'i ndajmė,
Kėtu armiqtė s'kanė vend.
Se Zoti vet e tha me gojė,
Qė kombe shuhen pėrmbi dhč,
Po Shqipėria do tė rrojė,
Pėr te, pėr te luftojmė ne.
